กระชายดำจัดว่าเป็นพืชสมุนไพรที่ได้รับความนิยมอย่างกว้างขวาง ทั้งผู้บริโภค และวงการแพทย์แผนไทย เพราะเชื่อว่ามีสรรพคุณทางยา กระชายดำ นอกจากจะมีสรรพคุณทางยามากมายแล้ว
ยังสามารถนำมาประกอบอาหารได้ด้วย ทำให้กระชายดำ
เป็นที่ต้องการในตลาดทั้งภายในประเทศ และต่างประเทศ
เรามาทำความรู้จักกับเจ้ากระชายดำ สมุนไพรยอดนิยมนี้กัน
กระชายดำมีถิ่นกำเนิดในแถบเอเชียใต้
พบมากในเขตป่าและภูเขาของประเทศไทยและประเทศลาว
ปัจจุบันในประเทศไทยมีการปลูกกระชายดำกระจายทั่วไป แต่จะปลูกมากในพื้นที่จังหวัดเลย
พิษณุโลก เพชรบูรณ์ และตาก กระชายดำ เป็นพืชที่อยู่ในวงศ์ Zingiberaceae เช่นเดียวกับขิงและขมิ้น มีชื่อวิทยาศาสตร์ Kaempferia parviflora
กระชายดำ ลักษณะทางพฤกษศาสตร์กระชายดำแตกต่างจากกระชายทั่วไป (ที่ใช้เป็นเครื่องแกง) คือ กระชายทั่วไปใช้ส่วนที่เป็นราก(tuber) ซึ่งงอกออกมาจากเหง้า (ลำต้นที่อยู่ใต้ดิน) มีกาบใบและใบซ้อนโผล่ขึ้นอยู่เหนือดิน ส่วนกระชายดำมีลำต้นอยู่ใต้ดิน (rhizome)หรือที่เรียกกันทั่วไปว่าหัว ลักษณะคล้ายขิงหรือขมิ้น แต่มีขนาดเล็กกว่า
ใบใหญ่และมีสีเขียวเข้มกว่ากระชายทั่วไป
กระชายดำจัดอยู่ในประเภทพืชสมุนไพร
ได้มีการนำมาใช้เป็นส่วนผสมของสูตรยาสมุนไพรนานแล้ว โดยเฉพาะยารักษาโรคต่างๆ
และยาชูกำลังหรือยาบำรุงสมรรถภาพทางเพศ แต่จะเก็บไว้เป็นความลับเฉพาะตัวบุคคล
ไม่เผยแพร่ให้รู้จัก ในอดีตจึงไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลายมากนัก
แต่ในปัจจุบันได้รู้จักกระชายดำกันโดยทั่วไปแล้ว และได้รับฉายาว่าเป็น “โสมไทย”
กระชายดำ มีรสร้อน ใช้ในการประกอบอาหารหลายชนิด ให้สรรพคุณในการขับลม แก้จุดเสียด แก้ท้องเดิน ทั้งยังช่วยเพิ่มรสชาติให้อาหารมีกลิ่นหอม และแก้เลี่ยนได้อีกด้วย
สรรพคุณทางยา
- กระชายดำ มีรสฝาดเย็น กลิ่นหอมฉุน มีสรรพคุณมากมาย ได้แก่ เป็นยาบำรุงหัวใจ บำรุงกำลัง เป็นอายุวัฒนะ ช่วยให้โลหิตหมุนเวียนดี ขยายหลอดเลือด แก้ใจสั่นหวิว รักษาแผลสด แก้โรคในท้อง เช่น ปวดท้อง จุดเสียด ปวดมวนในท้อง แก้บิดมูกเลือด แก้ท้องเดิน รักษาลำไส้ใหญ่อักเสบ
- กระชายดำ แก้โรคในปาก เช่น ปากเปื่อย ปากแตก แก้โรคซางในเด็ก แก้โรคตาเจ็บ ตาแดง แก้เบาหวาน แก้ไข้ แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย แก้ช้ำใน ขับปัสสาวะ ขับลม
- กระชายดำ ปัจจุบันนอกจากจะใช้ประกอบเป็นตัวยาโดยตรงแล้วยังนำไปบดเป็นผง บรรจุซองชงน้ำเย็น ดื่มบำรุงสุขภาพ ใช้ดองดื่มเพื่อให้เกิดความกระชุ่มกระชวย ทำลูกอม และที่นิยมที่สุดคือ ทำไวน์กระชายดำ
