"เหงือกปลาหมอ" เป็นพืชประเเภทผักพื้นบ้านที่กินได้ มักขึ้นตามบริเวณชายน้ำหรือป่าชายเลน ถือเป็นพืชที่มีประโยชน์ในทางเป็นสมุนไพรรักษาโรคได้หลายชนิด
เหงือกปลาหมอ (อังกฤษ: Sea holly; ชื่อวิทยาศาสตร์ Acanthus
ebracteatus; ชื่อท้องถิ่น: แก้มหมอ, แก้มหมอเล,
จะเกร็ง, นางเกร็ง, อีเกร็ง,
เหงือกปลาหมอน้ำเงิน) เป็นพรรณไม้ที่มีชื่อเสียงในจังหวัดสมุทรปราการ ขึ้นอยู่บริเวณชายฝั่งแม่น้ำลำคลอง
อยู่บริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันออกเหนือปากคลองมหาวงษ์และโรงเรียนนายเรือ ประโยชน์ของเหงือกปลาหมอนั้น เป็นสมุนไพรใกล้ตัวหรืออาจจะเรียกว่าสมุนไพรชายน้ำ/สมุนไพรชายเลนก็ได้
ช่วยรักษาโรคได้มากมายหลายชนิด
ลักษณะของต้นเหงือกปลาหมอ มีลำต้นแข็ง มีหนามตามข้อ ลำต้นจะตรงเป็นลำเดี่ยวพุ่งสูงขึ้น เป็นพุ่มขนาดกกลาง ใบหนา แข็งที่ริมใบและปลายใบมีหนามแหลม ของใบเว้าเป็นระยะๆ ออกดอกเป็นช่อสีขาวหรือสีม่วง ติดผลเป็นฝักสีน้ำตาาล ปลายฝักป้าน ฝักหนึ่งมีเมล็ด 4 เมล็ด
การปลูกเหงือกปลาหมอ ชอบขึ้นในที่ดินเป็นเลนและที่ดินกร่อยชุ่มชื้น มักจะเจริญเติบโตอยู่ในบริเวณริมๆ ทะเล หรือแถบๆ ป่าชายเลน
ประะโยชน์ทางการสมุนไพร ใช้ทั้งต้นสับให้ได้ขนาดพอเหมาะต้มน้ำใช้ล้างแผลหรืออาบวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น นอกจากนี้ ยังนำมาใช้รักษาอาการโรคผิวหนัง ผื่นคัน หรือเป็นแผลพุพอง จะช่วยทำให้ปัญหาโรคผิวหนังต่างๆ หายไปได้
นำไปปรุงเป็นยาอายุวัฒนะด้วยการเอาต้นเหงือกปลาหมอ 2 ส่วน พริกไทย 1 ส่วน บดเป็นผง ละลายกับน้ำผึ้งปั้นเป็นลูกกลอน กินเช้า เย็น ก่อนอาหารขะหายจากโรคภัยไข้เจ็บทั้งปวง แก้ลม แก้ริดสีดวง ทำให้มีกำลังวังชา ผิวพรรณงดงาม และมีเลือดฝาด
การใช้ตามภูมิปัญญาท้องถิ่น
- ใบและต้นสดประมาณ 3-4 กำมือนำมาสับต้มน้ำอาบช่วยรักษาแก้ผื่นคัน
ใช้เป็นประจำ 3-4ครั้ง
- ต้นและใบสด ประมาณ 1 กำมือ
วิธีแรก นำมาบดให้ละเอียด พอกตรงบริเวณที่เป็นฝี วิธีที่สอง
นำมาสับเป็นชิ้นเล็กๆใส่น้ำให้ท่วมต้มน้ำให้เดือดเป็นเวลา 10 นาทีดื่มกินแต่น้ำ ครั้งละ 1/2-3/4 แก้ว วันละ 3
ครั้ง ก่อนรับประทานอาหาร เป็นอย่างน้อย 2-3 อาทิตย์
- นำทั้งต้นมาตำผสมกับขิงช่วยแก้ไข้หนาวสั่น
- นำทั้งต้นมาตำผสมกับขมิ้นอ้อยและน้ำมันช่วยรักษาโรคริดสีดวง
- นำทั้งต้นมาตำผสมกับน้ำมันงา - น้ำผึ้ง ช่วยรักษาประจำเดือนมาผิดปกติ
- นำทั้งต้นมาตำผสมกับพริกไทยและคลุกเคล้ากับน้ำผึ้งปั้นเป็นลูกกลอนเพื่อเป็นยาอายุวัฒนะ
โดยใช้อัตราส่วน 2:1
- นำทั้งต้นมาตำผสมกับหัวสามสิบ ในอัตราส่วน 2:1 ใช้รักษาสมานแผล
- นำทั้งต้นมาบดผสมกับชะเอมเทศ นำมาละลายในน้ำเพื่อบริโภคแก้อาการเจ็บหลังเจ็บเอว
